فهرست مطالب
در اغلب موارد وقتی که در مورد اعتیاد صحبت می‌کنیم، همگی اعتقاد داریم که یک جزء ژنتیکی یا ارثی دارد. برخی از افراد ممکن است احساس کنند که استعداد ژنتیکی برای اعتیاد دارند و تحقیقات نشان می‌دهد که این باور آن‌ها حقیقت دارد. ژنتیک می‌تواند عامل قدرتمندی در ایجاد یا عدم اعتیاد شما به مواد مخدر یا الکل باشد. در عین حال، استعداد ژنتیکی بالا برای اعتیاد به این معنی نیست که درگیری با اعتیاد برای شما مقدر شده است یا در صورت ابتلا نمی‌توانید بهبود پیدا کنید.
درک عوامل ژنتیکی دخیل در اعتیاد افراد، بدون اینکه احساس کنید مسیر زندگی شما را دیکته می‌کند، بسیار مهم است. در حالی که تمایل ژنتیکی به اعتیاد ممکن است خطر شما را برای معتاد شدن افزایش دهد، عوامل خطر و راه‌های قابل تغییر بسیاری برای غلبه بر ژنتیک اعتیاد وجود دارد.
استعداد ژنتیکی چیست؟
استعداد ژنتیکی به احتمال افزایش خطر ابتلا به بیماری خاصی بر اساس ساختار ژنتیکی شما اشاره دارد. ساختار ژنتیکی شما را می‌توان از طریق سابقه خانوادگی یا تغییرات در ژن‌های شما تعیین کرد. هنگامی که شما مستعد ژنتیکی برای ابتلا به بیماری خاصی هستید، احتمال ابتلا و درگیری شما نسب به سایرین بالاتر است و بدین معنا نیست که حتما مبتلا می‌شوید.
استعداد ژنتیکی می تواند به این معنی باشد که شما در شرایط خاص احتمال بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارید. معمولاً حداقل یک عامل کمک کننده محیطی یا ژنتیکی دیگر وجود دارد و اغلب چندین عامل در کنار هم باعث ایجاد بیماریی می‌شوند که شما مستعد ابتلا به آن هستید. بسیاری از این عوامل محیطی هستند و تغییر سبک زندگی می‌توانید آن‌ها را کنترل کنید.
اغلب بیماری‌های مزمن (مانند دیابت) و بیماری‌های پیچیده (مانند بیماری‌های قلبی) دارای یک مبنای ژنتیکی مشکوک یا شناخته شده هستند، از جمله اعتیاد به الکل و سوء مصرف مواد. در کنار اعتیاد، سایر اختلالات با پیوندهای ژنتیکی عبارتند از:
- بیماری های قلبی عروقی مانند بیماری عروق کرونر
- سرطان
- دیابت
- چاقی
- آسم
- بیماری های روانی
- بیماری های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید و مالتیپل اسکلروزیس
تغییرات ژنتیکی در غالب جهش وجود دارند که والدین به فرزندان منتقل می‌کنند. این تغییرات با ژن‌های معمولی که اکثر مردم دارند متفاوت است. اگر در طول زندگی خود با عوامل مؤثر دیگری مواجه شوید، شما را در برابر بیماری‌ها آسیب‌پذیر می‌کنند. عوامل مؤثر عبارتند از سایر ژن‌ها، قرار گرفتن در معرض محیطی، سوء مصرف الکل یا مواد مخدر و تغییرات هورمونی.
استعداد ابتلا به بیماری‌های ژنتیکی با مبتلا شدن به بیماری ارثی یکسان نیست.
با یک بیماری ارثی یا ژنتیکی، اگر یک ژن یا مجموعه‌ای از ژن‌های خاص معیوب دارید، یا در حال حاظر به بیماری مبتلا هستید یا به آن مبتلا خواهید شد.
در برخی از بیماری‌های ارثی، تنها یکی از والدین در انتقال ژن‌های معیوب نقش دارد. در برخی دیگر، هر دو والدین باید ناقل جهش باشند.
بیماری‌های ارثی که در آن بیماران مبتلا دارای جهش‌های ژنتیکی هستند، عبارتند از تالاسمی، سندرم X شکننده، اختلالات قلبی، سرطان‌ها، بیماری‌های عصب–عضله و غیره.
محققان به طور مداوم بر روی آزمایش‌های ژنتیکی و مطالعات ژنتیکی ژنوم انسان کار می‌کنند. نتایج این تحقیقات به آن‌ها کمک می‌کند تا بفهمند چگونه یک تغییر ژنتیکی خاص یا عوامل مرتبط با ژن بر سلامت و توسعه بیماری‌ها تأثیر می‌گذارد.
ژنتیک و اعتیاد
به نظر می‌رسد بیش از نیمی از استعداد ابتلا به اختلالات مصرف الکل یا اعتیاد به مواد مخدر به عوامل ژنتیکی مرتبط است. بر اساس گزارشات سازمان بهداشت جهانی، سوء مصرف مواد مخدر و اعتیاد یک بیماری مغزی است. اختلال مصرف مواد منجر به تغییرات عملکردی در پاداش، خودکنترلی و استرس در ناحیه مغز می‌شود.
اگر والدین شما از مواد مخدر یا الکل سوء استفاده می‌کنند، خطر ابتلا به اعتیاد در شما بیشتر است، اما مطمئناً تضمینی نیست. یک ژن تکی خاص برای اعتیاد وجود ندارد. با این حال، محققان چندین ژن را شناسایی کرده‌اند که با احتمال بسیاربالا در اعتیاد نقش دارند. صدها ژن می‌توانند خطر ابتلا به اختلال مصرف مواد مخدر یا الکل را افزایش دهند که بسیاری از آن‌ها مربوط به رفتار فردی، اجتماعی و کنترل هیجان هستند.
”ارتباطات مستقیم کمی بین بیماری‌های روان و اعتیاد و آرایش ژنتیکی افراد پیدا شده است. بیماری‌های روانی و اختلالات روانپزشکی مانند افسردگی، اختلال دوقطبی، اختلالات اضطرابی و اسکیزوفرنی دارای عوامل خطر ژنتیکی هستند و همچنین با میزان بالاتر مصرف مواد مرتبط هستند.“
رفتارهای ارثی ما با عوامل محیطی که تصمیمات و اختلالات ما را تشکیل می‌دهند، در تعامل است. هرچه عوامل خطر بیشتری در محیط خود داشته باشید، احتمال بیشتری برای ابتلا به اعتیاد خواهید داشت. عوامل خطر می‌تواند شامل فقر، در دسترس بودن مواد مخدر و الکل، سابقه تروما یا سوء استفاده جنسی باشد. به عنوان مثال، اگر یکی از اعضای خانواده شما مبتلا به اختلال مصرف مواد مخدر است و در زندگی روزمره خود در معرض مواد مخدر قرار دارید، که یک عامل خطر است، احتمال بالاتری برای ابتلا به اعتیاد دارید.
از سوی دیگر، حتی اگر بستگانی دارید که اختلال مصرف مواد دارند، وجود عوامل محافظتی می تواند خطر اعتیاد شما را کاهش دهد. عوامل حفاظتی شامل حمایت و نظارت والدین، منابع اجتماعی و احساس قوی خودکنترلی است. اگر در یک محیط استرس زا هستید، می توانید اثرات منفی را با عواملی مانند حمایت اجتماعی یا فعالیت بدنی کاهش دهید. این رفتارهای محافظتی باعث ایجاد تغییرات اپی‌ژنتیکی می‌شود که از درگیری اعتیاد جلوگیری می‌کند. هنگامی که با سایر مداخلات محافظتی استفاده می‌شود، می‌توانند نقش مفیدی در زندگی شما داشته باشند.
احتمالاً مطالعات آتی ژنتیک پزشکی و مطالعات مرتبط با ژنوم انسان‌ها با تمرکز بر ژن‌های خاصی که روی خطر درگیری با اعتیاد تأثیر می‌گذارند، ادامه خواهند داد. به گفته مؤسسه ملی بهداشت، در نهایت با هدف قرار دادن این ژن‌ها، پزشکی و علم می‌توانند به افراد کمک کنند تا از ابتلا به اعتیاد اجتناب کنند.
نشانه هایی که نشان می دهد استعداد ژنتیکی برای اعتیاد دارید چیست؟
در زیر سه نشانه وجود دارد که نشان می‌دهد استعداد ژنتیکی برای اعتیاد دارید.
1. والدین شما با چالش مصرف مواد در حال مبارزه هستند
اگر یک یا هر دو والدین شما اعتیاد به مصرف مواد مخدر یا الکل دارند، می‌تواند نشان دهنده این باشد که شما نیز ژنتیکی و محیطی مستعد اعتیاد هستید. باز هم، این به این معنی نیست که روی سنگ نوشته شده است که شما اعتیاد پیدا خواهید کرد، اما نقش اساسی ایفا می‌کند. علاوه بر خود ژنتیک، دلایل دیگری نیز وجود دارد که فرزندان افرادی که با اعتیاد دست و پنجه نرم می‌کنند، بیشتر در معرض مشکل مصرف مواد هستند. به عنوان مثال، والدینی که از مواد استفاده می کنند ممکن است محیطی محبت آمیز و حمایت کننده را فراهم نکنند. افرادی که از مواد مخدر یا مشروبات الکلی استفاده می‌کنند ممکن است به احتمال زیاد بی ثبات یا خشن باشند که این عوامل خطر اعتیاد هستند.
2. برای شما سخت است که مصرف مواد خود را محدود کنید
اگر شما فردی هستید که احساس می‌کنید وقتی شروع به مصرف مواد اعتیادآور می‌کنید نمی‌توانید آن را متوقف کنید، می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل اساسی باشد. یکی از علائم کلیدی اعتیاد این است که نتوانید مصرف مواد اعتیادآور را ترک کنید یا آن را قطع کنید، حتی زمانی که بخواهید، یا حتی اگر اثرات منفی داشته باشد.
3. مقابله با استرس برای شما سخت است
وقتی مهارت‌های قوی مقابله با چالش‌ها را ندارید یا در مواجهه با استرس انعطاف‌پذیر نیستید، ممکن است به دلیل ژنتیک سلامت روان شما باشد. افرادی که با استرس، مکانیسم های مقابله یا اختلالات سلامت روان دست و پنجه نرم می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای اعتیاد هستند. این تأثیر به این دلیل رخ می دهد که افراد ممکن است به مواد مخدر یا الکل به عنوان مکانیسم مقابله با مشکلات روی آورند.
اگر استعداد ژنتیکی برای اعتیاد دارید چه کاری می توانید انجام دهید؟
بدیهیست که امروزه اعتیاد به مصرف بیش از اندازه الکل در سراسر جهان یک مشکل اجتماعی بزرگ محسوب می‌شود. متاسفانه در برخی از جوامع غربی، مصرف الکل از سنین پایین شروع می شود که موجب بسیاری از تصادفات، قتل، خودکشی و حتی مشکلاتی چون زوال عقل و افسردگی شود. با اینکه مکانیسم اعتیاد به الکل هنوز به طور دقیق شناخته نشده است، برخی از عوامل شناخته شده مرتبط با این اعتیاد وجود دارد که عوامل ژنتیکی از مهم‌ترین آن‌هاست. به عنوان مثال ژن‌های ACTR1B، ADH5، FUT2، ADH7، ADH1C، C4orf17، EMCN می‌توانند دچار جهش‌هایی شود که با تمایل به مصرف بیش از حد الکل مرتبط هستند.
نیکوتین، ماده روان‌گردان موجود در تنباکو، عامل اصلی اعتیاد به سیگار است و ترک آن را برای فرد سیگاری مشکل می‌کند. نیکوتین اثرات خوشایند موقتی ایجاد می‌کند که بیمار را به مصرف بیش از حد سیگار و در نهایت به اعتیاد دچار می‌کند. در واقع، افراد سیگاری نسبت به افراد غیرسیگاری دارای نرخ بسیار بالاتری از ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و سرطان هستند. ژن‌های FAM163B، HYKK و CHRNA4 از جمله ژن‌هایی هستند که جهش در آن‌ها می‌تواند احتمال اعتیاد و وابستگی به سیگار را افزایش دهد.
”در تست ساواسلامت مرکز ژنتیک ساواژنوم این ژن‌ها و سایر ژن‌های مرتبط با اعتیاد و سبک زندگی مورد بررسی قرار می‌گیرند. “
سابقه خانوادگی شما برای اعتیاد آن قدر مهم نیست که قابل تغییر نباشد، هنوز هم کارهایی وجود دارد که می‌توانید انجام دهید تا شانس خود را برای معتاد شدن به مواد مخدر و الکل کاهش دهید. مراقبت از سلامت جسمی و روانی بخش مهمی از این امر است. وقت گذاشتن برای خودمراقبتی، ورزش و رژیم غذایی مغذی می‌تواند از عوامل محافظت کننده باشد.
کار با یک متخصص ژنتیک و سبک زندگی در مراحل اولیه می‌تواند به شما کمک کند از اعتیاد احتمالی جلوگیری کنید و از استراتژی‌های مقابله ای مثبت مانند مدیتیشن و رژیم غذایی استفاده کنید.
اگر در حال حاضر با اعتیاد دست و پنجه نرم می‌کنید، بهبودی هنوز یک گزینه بسیار واقعی برای شماست. هیچ چیز نمی‌گوید که شما نمی توانید از اعتیاد نجات پیدا کنید، صرف نظر از سابقه خانوادگی. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه انجام تست ساواسلامت و دریافت پشتیبانی برای داشتن سالم‌ترین سبک زندگی بر اساس ساختار ژنتیکی‌تان، امروز با شماره تلف ۸۸۶۶۲۸۲۰-۰۲۱ و ۸۸۶۶۲۸۲۱-۰۲۱ کلینیک و آزمایشگاه ژنتیک ساواژنوم تماس بگیرید. (اطلاعات تمامی مراجعین در مرکز ساواژنوم محرمانه باقی می ماند).
