ویتامین دی یا ویتامین D بر خلاف نام گذاری آن، درحقیقت ویتامین نمی باشد!! ویتامین ها دسته ای از ترکیبات آلی هستند که بدن  قادر به تولید آن نبوده و ناچار به تامین آنها ازطریق رژیم غذایی است, اما این موضوع در مورد ویتامین D صحت نداشته و بدن ما در هنگام مواجهه مستقیم پوست با نور خورشید، از آن برای ساخت ویتامین D فعال استفاده میکند. هرچند که میزان آن در تغذیه سالم نیز موثر می باشد.

آیا کمبود این ویتامین در ارتباط با شدت بیماری کرونا نیز میباشد؟ تغذیه

آیا بارداری.

ویروس کرونا

فواید ویتامین دی در بدن چیست؟

1. سلامت استخوان ها و دندان ها
2. حمایت سیستم ایمنی در جدال با عوامل باکتریایی و ویروسی مانند کرونا
3. تنظیم سطح انسولین در بدن ، بنابراین کمک به درمان و کنترل دیابت
4. حمایت از عملکرد ریه ها و سلامت سیستم قلبی عروقی
5. اثر بر میزان بیان ژن های دخیل در پیشرفت سلول های سرطانی

اما همه این فواید برای علاقه مندی ما به این ویتامین اغراق است یا واقعیت محض؟

امروزه  کمتر کسی است که از اهمیت کلسیم و فسفر و نقش مهم آنها در سلامت استخوان ها و دندان ها در بارداری و غیر بارداری بی اطلاع باشد. میزان کلسیم و فسفر در بدن و توازن این دو، عامل اصلی در عملکرد این عناصر در بدن می باشد که ویتامین دی نقش بالقوه مهمی را در این امر ایفا می کند،

بنابراین کمبود این ویتامین درکودکان منجر به بیماری ریکتز یا همان کمانی شدن ظاهر پاها ناشی از نرمی استخوان ها و در بالغین باعث استئومالاسی یا همان نرمی استخوان و کاهش دانسیته استخوان ها و ضعف عضلات و نیز استئوپروز یا پوکی استخوان  می شود. شاید جالب باشد بدانید که در امریکا، حدود 53 میلیون نفر مبتلا به استئوپروز و یا در معرض خطر بالای ابتلا به آن میباشند.

با مرور مقالات متعدد در اثبات اثر حفاظتی این ویتامین در برابر ویروسها به ویژه ویروس آنفلوآنزا و کرونا ، اکثر مطالعات درباره این نکته که کمبود ویتامین D می تواند مستعد کننده موارد شدیدتر بیماری باشد اتفاق نظر داشتند.

در خانم های باردار دارای کمبود ویتامینD، میزان افزایش یافته ای از واژینوز باکتریال که نوعی عفونت ناحیه واژن با افزایش احتمال سقط است، مشاهده شده است.

همچنین نقش این ویتامین در تنظیم سیستم ایمنی و درنتیجه تعدیل آسم و آلرژی در کودکان و رابطه میان کمبود آن و بیماری ناتوان کننده ای مانند مالتیپل اسکلروز یا همان MS ، به اثبات رسیده است.

کمبود ویتامین D در کودکان نیز می تواند منجر به بیماری های فشار خون شود و در مقاله ای که در سال 2018 به چاپ رسید، رابطه میان سطوح پایین این ویتامین و سفتی در جدار عروق کودکان مورد توجه قرار گرفت. لازم به ذکر است که میزان پره اکلامپسی و یا مسمومیت حاملگی که بیماری درگیر کننده عروق در خانم های باردار است ، در زنان با کمبود vit D تقریبا ثابت شده است.

همچنین پزشکان به رابطه میان کمبود vit D و افزایش احتمالی دیابت بارداری اشاره کرده اند.

در مورد سرطان و ویتامین D در اکثریت مطالعات انجام شده در جهان اثر محافظت کننده این ماده و همچنین تغذیه سالم در برابر سرطان و نیز رابطه مستقیم جبران کمبود آن در بیماران مبتلا به بدخیمی و افزایش شانس بهبود، به اثبات رسیده است.

علل کمبود vit D:

با آنکه بدن قادر به تولید ویتامین D یا هورمونD می باشد اما علل فراوانی برای ناکافی بودن سطح آن در گردش خون قابل ذکر است:

عوامل ژنتیکی و وراثتی :

تنظیم سطح این ویتامین در خون ، میزان جذب خوراکی ، سنتز ، کاتابولیسم و اثربخشی آن همانند سایر واکنش های بدن موجودات زنده تحت کنترل ژنتیک و اپی ژنتیک میباشد. میزان این ویتامین مهم در گردش خون با بیان ژنهای بیشماری مانند CG، DHCR1 CYP2R1، VDR، CYP24A1 در ارتباط می باشد . در کشور ما کمبود ویتامین D و عوارض ناشی آن ، به ویژه در خانم ها و سالمندان از شیوع بسیار بالایی برخوردار است و تفاوت های ژنتیکی و پلی مورفیسم نقش کلیدی و ویژه ای را در آن دارد.

بنابراین تشخیص زود هنگام کمبود این ویتامین ، ارزیابی های آزمایشگاهی ، ژنتیکی و پلی مورفیسم های آن می تواند عوارض ناشی از کمبود این ویتامین را کاهش دهد . و موجب راهنمایی های برای تغذیه و روش صحیح زندگی باشد.

با توجه به نقش حیاتی این ویتامین و نیز اهمیت تنظیم ژنتیکی آن، می توان گفت که انجام تست های ژنتیکی در افرادی که حتی علائم بیولوژیکی را نشان نمی دهند بویژه در افراد مستعد، از جنبه پیشگیری و درمان می تواند مفید باشد.

نوع پوست :

به عنوان مثال پوست های تیره تر قابلیت جذب کمتری را برای نور خورشید داشته و از آنجایی که جذب آفتاب فاکتور اصلی برای ساخت و ساز ویتامین D در پوست می باشد ، بنابراین میزان سنتز این ماده در آنها کمتر می باشد.

عوامل محافظت کننده از نور خورشید

به ویژه دارای SPF  (sun protection factor)حداقل 30 ، می توانند ساخت این ویتامین را به میزان 95 درصد و یا بیشتر کاهش دهند.

موقعیت جغرافیایی :

ساکنین نواحی شمالی و شهرهای پرجمعیت  از نظر سنتز ویتامین D در سطح مطلوبی نمی باشند.

کودکان شیرخواری که تنها از شیر مادر تغذیه می شوند

بویژه در صورت داشتن پوست تیره و کمبود مواجهه با نور خورشید، نیاز به مصرف مکمل های خوراکی ویتامین D دارند. پس بارداری نیاز به ویتامین دی را افزایش میدهد.

مصرف کافی مواد غذایی و تعذیه حاوی ویتامین D از جمله:

• شیرغنی شده با ویتامین D
• ماهی تن ، یکی از منابع مفید ویتامین D است و سطح ویتامین D‌ موجود در آن به مراتب بیشتر از ماهی ساردین است. ماهی‌های چرب نیز مانند ماهی آزاد از منابع اصلی و غنی ویتامین D به حساب می‌آیند.
• مکمل‌ها ، می‌توانند دوز مورد نیاز روزانه این ویتامین را در اختیار بدن قرار دهند.
• زرده تخم‌مرغ، غنی از ویتامین D است و به همین دلیل توصیه می‌شود زرده و سفیده تخم‌مرغ حتما با هم در تعذیه شما مصرف شود.
• جگر گاو، منبع سرشار از ویتامین D به همراه بسیاری دیگر از مواد مغذی مانند ویتامین A، آهن و پروتئین است.

روغن کبد ماهی ، منبع غنی از این ویتامین به شمار می‌آید.

مواد دیگر لازم در تغذیه

• آب پرتقال غنی شده با ویتامین D در رژیم غذایی ، برای دریافت دوز مورد نیاز روزانه این ویتامین گزینه مفیدی است.
• غلات غنی شده با ویتامین D‌ ، به همراه شیر یا آب پرتقال غنی شده منبع مفید این ویتامین می باشند.
• برخی از قارچ‌ها نیز مقادیر زیادی از ویتامین Dرا در تماس با نور خورشید تولید می‌کنند. قارچ‌هایی که در تاریکی پرورش می‌یابند، عاری از این ویتامین هستند اما برخی از گونه‌های قارچ‌ها که در تماس با اشعه فرابنفش خورشیدی رشد می‌کنند، سرشار از ویتامین D هستند.

اختلالات جذب چربی ها و ویتامین های محلول در چربی از جمله ویتامین D

علایم کمبود ویتامین D :

1.عفونت های مکرر

2.ضعف عمومی

3.دردهای استخوانی و قسمت تحتانی کمر

4.افسردگی

5.تاخیر ترمیم زخم

6.ریزش مو

7.دردهای عضلانی

در صورت کمبود طولانی مدت منجر به عوارضی همچون:

• بیماری های قلبی عروقی
• بیماری های خود ایمنی
• عفونت های باکتریایی و ویروسی مانند کرونا
• عوارض بارداری
• سرطان هایی مانند سرطان پستان، پروستات و کولون (روده بزرگ)

کلینیک ساواژنوم با در اختیار داشتن تست ژنتیکی کمبود ارثی ویتامین D و مشاور تغذیه ،  میتواند حتی قبل از بروز علایم بهترین همراه شما در تداوم سلامتی می باشد.

 و کرونا