سرطان کولورکتال زمانی رخ می دهد که سلول هایی که روده بزرگ یا راست روده را پوشانده اند، غیرطبیعی شده و خارج از کنترل رشد می کنند. از آنجا که علائم اغلب تا زمانی که سرطان پیشرفت نکرده است ظاهر نمی شود، انجام منظم غربالگری سرطان روده بزرگ مهم است

سرطان کولورکتال چیست؟

سرطان کولورکتال (سرطان روده) چهارمین علت مرگ و میر در جهان است. بسیاری از موارد سرطان روده بزرگ با عوامل سبک زندگی مانند چاقی و ورزش نکردن، مصرف ناکافی میوه ها، سبزیجات، فیبر، ماهی، ویتامین C، لبنیات و ویتامین D و مصرف بیش از حد الکل و گوشت قرمز مرتبط است. به طور کلی، خطر ابتلا به سرطان کولورکتال در طول زندگی حدود 1 در 23 (4.3٪) برای مردان و 1 در 25 (4.0٪) برای زنان است. سندرم های ارثی سرطان کولورکتال مجموعه ای از بیماری ها هستند که در آن جهش های خاص مستعد ابتلا به سرطان کولورکتال هستند.

سندرم های ارثی سرطان کولورکتال تهاجمی تر هستند و پیش آگهی بدتری دارند زیرا معمولاً تومورهای اضافی را تشکیل می دهند و همیشه به شیمی درمانی پاسخ نمی دهند

سرطان کولورکتال از روده بزرگ یا رکتوم شروع می شود. این سرطان ها بسته به اینکه از کجا شروع می شوند، می توانند سرطان روده بزرگ یا سرطان رکتوم نیز نامیده شوند. سرطان کولون و سرطان رکتوم اغلب با هم گروه بندی می شوند زیرا ویژگی های مشترک زیادی دارند.

سرطان کولورکتال چگونه شروع می شود؟

پولیپ در روده بزرگ یا راست روده

اکثر سرطان های کولورکتال (سرطان روده) به صورت رشد تومور روی پوشش داخلی روده بزرگ یا رکتوم شروع می شوند. به این توده ها پولیپ می گویند. برخی از انواع پولیپ ها می توانند در طول زمان (معمولا چندین سال) به سرطان تبدیل شوند، اما همه پولیپ ها سرطانی نمی شوند. شانس تبدیل پولیپ به سرطان بستگی به نوع پولیپ آن دارد.

انواع مختلفی از پولیپ وجود دارد:

پولیپ های آدنوماتوز (آدنوم):

این پولیپ ها گاهی به سرطان تبدیل می شوند. به همین دلیل، آدنوم ها را پولیپ های پیش سرطانی می نامند. 3 نوع آدنوم عبارتند از: لوله ای، پرزدار و لوله ای.

پولیپ هایپرپلاستیک و پولیپ های التهابی:

این پولیپ ها شایع ترند، اما به طور کلی پیش سرطانی نیستند. برخی از افراد با پولیپ هایپرپلاستیک بزرگ (بیش از 1 سانتی متر) ممکن است به غربالگری سرطان کولورکتال با کولونوسکوپی بیشتر نیاز داشته باشند.

پولیپ های دندانه دار بدون نشست (SSP) و آدنوم های دندانه دار سنتی (TSA):

این پولیپ ها اغلب مانند آدنوم ها در نظر می گیرند، زیرا خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را افزایش می دهند.

سایر عواملی که می توانند پولیپ را بیشتر در معرض سرطانی شدن قرار دهند یا خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را افزایش دهند عبارتند از:

• اگر پولیپ بزرگتر از 1 سانتی متر یافت شود
• اگر بیش از 3 پولیپ پیدا شد
• اگر پس از برداشتن پولیپ دیسپلازی در آن دیده شود. دیسپلازی یکی دیگر از شرایط پیش سرطانی است. این بدان معناست که ناحیه ای در پولیپ یا در پوشش روده بزرگ یا رکتوم وجود دارد که در آن سلول ها غیر طبیعی به نظر می رسند، اما سرطانی نشده اند.

نحوه گسترش سرطان روده بزرگ

اگر سرطان در پولیپ ها ایجاد شود، به مرور زمان می تواند به دیواره روده بزرگ یا رکتوم رشد کند. دیواره روده بزرگ و راست روده از لایه های زیادی تشکیل شده است. سرطان کولورکتال از درونی ترین لایه (مخاط) شروع می شود و می تواند از طریق برخی یا همه لایه های دیگر به بیرون رشد کند.

وقتی سلول‌های سرطانی در دیواره قرار دارند، می‌توانند به رگ‌های خونی یا رگ‌های لنفاوی (کانال‌های کوچکی که مواد زائد و مایعات را می‌برند) رشد کنند. از آنجا، آن ها می توانند به غدد لنفاوی مجاور یا نقاط دوردست بدن سفر کنند. مرحله (میزان گسترش) سرطان کولورکتال به عمق رشد آن در دیواره و اینکه آیا به خارج از کولون یا رکتوم گسترش یافته است بستگی دارد.

علائم و نشانه های سرطان روده بزرگ

سرطان کولورکتال ممکن است فوراً علائمی ایجاد نکند، اما در صورت بروز، ممکن است یک یا چند مورد از این علائم را ایجاد کند:

• تغییر در عادات روده مانند اسهال، یبوست یا باریک شدن مدفوع که بیش از چند روز طول بکشد.
• احساس نیاز به اجابت مزاج که با اجابت مزاج برطرف نمی شود
• خونریزی مقعدی با خون قرمز روشن
• وجود خون در مدفوع، که ممکن است مدفوع را قهوه ای تیره یا سیاه نشان دهد
• گرفتگی یا درد شکم
• ضعف و خستگی
• کاهش وزن ناخواسته
• برخی از افراد ممکن است علائمی مبنی بر گسترش سرطان به کبد داشته باشند که در معاینه کبد بزرگ احساس می شود، زردی (زردی پوست یا سفیدی چشم) یا مشکل تنفسی ناشی از گسترش سرطان به ریه ها

بسیاری از این علائم می تواند ناشی از شرایطی غیر از سرطان کولورکتال باشد، مانند عفونت، هموروئید یا سندرم روده تحریک پذیر. با این حال، اگر هر یک از این مشکلات را دارید، مهم است که فوراً به پزشک خود مراجعه کنید تا بتوان علت را پیدا کرد و در صورت نیاز درمان کرد.

عوامل خطر سرطان کولورکتال

عامل خطر هر چیزی است که شانس ابتلا به بیماری ها مانند سرطان را افزایش دهد. سرطان های مختلف عوامل خطر متفاوتی دارند. برخی از عوامل خطر مانند سیگار کشیدن را می توان تغییر داد. موارد دیگر، مانند سن یا سابقه خانوادگی فرد، قابل تغییر نیستند.

اما داشتن یک عامل خطر یا حتی تعداد زیادی از آن ها به این معنی نیست که شما به این بیماری مبتلا خواهید شد. و برخی از افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند ممکن است هیچ عامل خطر شناخته شده ای نداشته باشند

محققان چندین عامل خطر را پیدا کرده اند که ممکن است شانس ابتلای فرد به پولیپ کولورکتال یا سرطان کولورکتال را افزایش دهد.

عوامل خطر سرطان روده بزرگ که می توانید آن ها را تغییر دهید

بسیاری از عوامل مرتبط با سبک زندگی با سرطان کولورکتال (سرطان روده) مرتبط هستند. در واقع، ارتباط بین رژیم غذایی، وزن و ورزش و خطر ابتلا به سرطان کولورکتال از قوی‌ترین ارتباط‌ها برای هر نوع سرطانی است.

اضافه وزن یا چاق بودن:

اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و مرگ بر اثر آن بیشتر است. اضافه وزن خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و رکتوم را در افراد افزایش می دهد، اما به نظر می رسد این ارتباط در مردان قوی تر است. رسیدن به وزن سالم و حفظ آن ممکن است به کاهش خطر کمک کند.

عدم تحرک بدنی:

اگر فعالیت بدنی نداشته باشید، شانس بیشتری برای ابتلا به سرطان کولون دارید. فعالیت بدنی متوسط تا شدید می تواند به کاهش خطر کمک کند.

انواع خاصی از رژیم های غذایی:

رژیم غذایی سرشار از گوشت قرمز (مانند گوشت گاو، بره یا جگر) و گوشت های فرآوری شده خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد. پختن گوشت ها در دمای بسیار بالا (سرخ کردن، کباب کردن یا کباب کردن) مواد شیمیایی ایجاد می کند که ممکن است خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد. مشخص نیست که چقدر این ممکن است خطر سرطان روده بزرگ را افزایش دهد. پایین بودن سطح ویتامین D خون نیز ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهد. پیروی از یک الگوی غذایی سالم که شامل مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل است و مصرف گوشت قرمز و فرآوری شده و نوشیدنی‌های شیرین را محدود یا اجتناب می‌کند، احتمالاً خطر ابتلا را کاهش می‌دهد.

سیگار کشیدن:

احتمال ابتلا به سرطان کولورکتال و مرگ در افرادی که برای مدت طولانی تنباکو مصرف کرده اند نسبت به افرادی که سیگار نمی کشند بیشتر است. سیگار یکی از علل شناخته شده سرطان ریه است، اما با بسیاری از سرطان های دیگر نیز مرتبط است.

مصرف الکل:

حتی مصرف سبک تا متوسط الکل نیز با خطراتی برای ابتلا به سرطان های گوارشی همراه است.

عوامل خطر سرطان کولورکتال که نمی توانید آن ها را تغییر دهید

بالاتر بودن سن:

خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ با افزایش سن افزایش می یابد. افراد جوانتر هم می توانند به سرطان کولورکتال مبتلا شوند، اما بعد از 50 سالگی بسیار شایع تر است.

سابقه شخصی پولیپ کولورکتال یا سرطان کولورکتال:

اگر سابقه پولیپ آدنوماتوز (آدنوم) دارید، در معرض خطر ابتلا به سرطان کولورکتال هستید. این امر به ویژه اگر پولیپ ها بزرگ باشند، اگر تعداد زیادی از آن ها وجود داشته باشد، یا اگر هر یک از آن ها دیسپلازی را نشان دهد، صادق است.

اگر سرطان کولورکتال داشته اید، حتی اگر به طور کامل برداشته شده باشد، احتمال ابتلا به سرطان های جدید در سایر قسمت های روده بزرگ و راست روده بیشتر است. اگر اولین سرطان کولورکتال شما در سنین پایین بروز کرده است، احتمال بروز این اتفاق بیشتر است.

سابقه شخصی بیماری التهابی روده:

اگر بیماری التهابی روده (IBD) از جمله کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون دارید، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ افزایش می یابد. بیماری التهابی روده (IBD) وضعیتی است که در آن روده بزرگ در مدت طولانی ملتهب می شود. افرادی که سال ها به IBD مبتلا بوده اند، به خصوص اگر درمان نشوند، اغلب دچار دیسپلازی می شوند. دیسپلازی اصطلاحی است که برای توصیف سلول هایی در پوشش روده بزرگ یا رکتوم استفاده می شود که غیرطبیعی به نظر می رسند اما سلول های سرطانی نیستند. آنها می توانند در طول زمان به سرطان تبدیل شوند.

اگر مبتلا به IBD هستید، ممکن است لازم باشد در جوانی غربالگری سرطان کولورکتال را شروع کنید و بیشتر اوقات غربالگری شوید. بیماری التهابی روده با سندرم روده تحریک پذیر (IBS) متفاوت است، که به نظر نمی رسد خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را افزایش دهد.

سابقه خانوادگی سرطان کولورکتال یا پولیپ آدنوماتوز:

بیشتر سرطان های روده بزرگ در افرادی دیده می شود که سابقه خانوادگی سرطان کولورکتال ندارند. با این حال، از هر 3 نفری که به سرطان کولورکتال مبتلا می شوند، 1 نفر دارای سایر اعضای خانواده است که به این سرطان مبتلا شده اند.

افرادی که سابقه سرطان کولورکتال در یکی از بستگان درجه یک (والدین، خواهر و برادر یا فرزند) دارند در معرض خطر بیشتری هستند. اگر آن بستگان در سن کمتر از 50 سالگی به سرطان مبتلا شده باشند، یا اگر بیش از یک نفر از بستگان درجه یک مبتلا باشند، این خطر حتی بیشتر است.

دلایل افزایش خطر در همه موارد مشخص نیست. سرطان‌ها به دلیل ژن‌های ارثی، عوامل محیطی مشترک یا ترکیبی از این‌ها می‌توانند در خانواده باشند. داشتن اعضای خانواده که پولیپ آدنوماتوز داشته اند نیز با خطر بالاتر سرطان روده بزرگ مرتبط است (پولیپ آدنوماتوز نوعی پولیپ است که می تواند به سرطان تبدیل شود). اگر سابقه خانوادگی پولیپ آدنوماتوز یا سرطان کولورکتال دارید، با پزشک خود در مورد نیاز احتمالی برای شروع غربالگری قبل از 45 سالگی صحبت کنید. اگر پولیپ آدنوماتوز یا سرطان کولورکتال داشته اید، مهم است که به بستگان نزدیک خود اطلاع دهید تا آن ها بتوانند این اطلاعات را به پزشکان خود منتقل کرده و غربالگری را در سن مناسب شروع کنند.

ابتلا به دیابت نوع 2:

افراد مبتلا به دیابت نوع 2 (معمولاً غیر وابسته به انسولین) خطر ابتلا افزایش یافته برای ابتلا به سرطان کولورکتال دارند. هم دیابت نوع 2 و هم سرطان کولورکتال دارای عوامل خطر (مانند اضافه وزن و عدم تحرک) مشترک هستند. اما حتی پس از در نظر گرفتن این عوامل، افراد مبتلا به دیابت نوع 2 همچنان در معرض خطر بیشتری هستند. آن ها همچنین تمایل به پیش آگهی (چشم انداز) ضعیف تر پس از تشخیص سرطان روده دارند.

داشتن سندرم ارثی/ سندرم های سرطان خانوادگی:

بسیاری از افرادی که به سرطان کولورکتال مبتلا می شوند، تغییرات ژنی (جهش) را به ارث برده اند که باعث ایجاد سندرم های سرطان خانوادگی می شود و می تواند منجر به ابتلا آن ها به این بیماری شود. شایع‌ترین سندرم‌های ارثی مرتبط با سرطان‌های کولورکتال، سندرم لینچ (سرطان کولورکتال غیر پولیپوز ارثی یا HNPCC) و پولیپ آدنوماتوز خانوادگی (FAP) هستند، اما سایر سندرم‌های نادرتر نیز می‌توانند خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را افزایش دهند. در ادامه به بررسی بیشتر هر یک از این سندروم های سرطان ارثی می پردازیم.

سندرم لینچ (سرطان ارثی کولون غیر پولیپوز یا  HNPCC)

سندرم لینچ شایع ترین سندرم ارثی سرطان کولورکتال است. حدود 2 تا 4 درصد از کل سرطان های روده بزرگ را تشکیل می دهد. در بیشتر موارد، این سرطان روده به دلیل نقص ارثی در ژن های MLH1، MSH2  یا MSH6 ایجاد می شود، اما تغییرات در سایر ژن ها نیز می تواند باعث سندرم لینچ شود. این ژن ها به طور معمول به ترمیم DNA آسیب دیده کمک می کنند.

سرطان های مرتبط با این سندرم زمانی که افراد نسبتاً جوان هستند ایجاد می شوند. افراد مبتلا به سندرم لینچ ممکن است پولیپ داشته باشند، اما تعداد این پولیپ ها کم است. خطر ابتلا به سرطان کولورکتال در طول زندگی در افراد مبتلا به این بیماری ممکن است تا 50٪ باشد، اما خطر ابتلا بستگی به این دارد که کدام ژن تحت تأثیر قرار گرفته است.

زنان مبتلا به سرطان ارثی کولون غیر پولیپوز در معرض خطر بسیار بالایی برای ابتلا به سرطان آندومتر (پوشش رحم) هستند. سایر سرطان های مرتبط با سندرم لینچ شامل سرطان تخمدان، معده، روده کوچک، لوزالمعده، کلیه، پروستات، سینه، حالب (لوله هایی که ادرار را از کلیه ها به مثانه می برند) و مجرای صفراوی است.

افراد مبتلا به سندرم Turcot (یک بیماری ارثی نادر) که نقصی در یکی از ژن‌های سندرم لینچ دارند، در معرض خطر بالاتر سرطان روده بزرگ و همچنین نوع خاصی از سرطان مغز به نام گلیوبلاستوم هستند.

پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP)

پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP) ناشی از تغییرات (جهش) در ژن APC است که فرد از والدین به ارث می برد. حدود 1 درصد از تمام سرطان های روده بزرگ توسط FAP ایجاد می شود. در رایج ترین نوع FAP، صدها یا هزاران پولیپ در کولون و رکتوم فرد ایجاد می شود که اغلب از سنین 10 تا 12 سالگی شروع می شود. سرطان معمولاً در 1 یا بیشتر از این پولیپ‌ها در اوایل 20 سالگی ایجاد می‌شود. در سن 40 سالگی، تقریباً همه افراد مبتلا به FAP به سرطان روده مبتلا می‌شوند، اگر کولون آن ها برای جلوگیری از آن برداشته نشده باشد. افراد مبتلا به FAP همچنین خطر ابتلا به سرطان های معده، روده کوچک، پانکراس، کبد و برخی از اندام های دیگر را افزایش می دهند.

انواع پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP) عبارتند از:

• FAP ضعیف شده یا AFAP : بیماران مبتلا پولیپ کمتری دارند (کمتر از 100)، و سرطان کولورکتال تمایل دارد در سنین بالاتر (40 و 50 سالگی) رخ دهد.
• سندرم گاردنر: نوعی FAP است که باعث ایجاد تومورهای غیر سرطانی پوست، بافت نرم و استخوان می شود.
• سندرم Turcot: یک بیماری ارثی نادر است که در آن افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بسیاری از پولیپ‌های آدنوماتوز و سرطان کولورکتال هستند. افراد مبتلا به سندرم Turcot که دارای ژن APC هستند نیز در معرض خطر نوع خاصی از سرطان مغز به نام مدولوبلاستوما هستند.

سندرم های ارثی نادر مرتبط با سرطان کولورکتال

سندرم Peutz-Jeghers (PJS):

 افراد مبتلا به این بیماری ارثی دارای کک و مک در اطراف دهان (و گاهی اوقات روی دست ها و پاهای خود) و نوع خاصی از پولیپ به نام هامارتوم در دستگاه گوارش خود دارند. این افراد در خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و همچنین سرطان های دیگر مانند سینه، تخمدان و پانکراس هستند. سرطان ها معمولا در سنین پایین تر از حد معمول تشخیص داده می شوند. این سندرم در اثر جهش در ژن STK11 (LKB1) ایجاد می شود.

پولیپوز مرتبط با MUTYH (MAP):

افراد مبتلا به این سندرم به پولیپ های کولون زیادی مبتلا می شوند. اگر با کولونوسکوپی منظم به دقت بررسی نشود، تقریباً همیشه تبدیل به سرطان می شوند. این افراد همچنین در معرض خطر ابتلا به سرطان های دیگر دستگاه گوارش (معده روده) و تیروئید هستند. این سندرم به دلیل جهش در ژن MUTYH که در “تصحیح” DNA  نقش دارد ایجاد می شود و اغلب منجر به سرطان در سنین پایین تر می شود.

از آن جایی که بسیاری از این سندرم ها با سرطان کولورکتال در سنین پایین و همچنین با انواع دیگر سرطان مرتبط هستند، شناسایی خانواده های دارای این سندرم های ارثی مهم است. این به پزشکان اجازه می‌دهد اقدامات خاصی مانند غربالگری و سایر اقدامات پیشگیرانه را در زمانی که فرد جوان‌تر است توصیه کنند. اطلاعات مربوط به ارزیابی خطر، مشاوره و آزمایش ژنتیک برای این سندرم ها را می توان در ادامه مطلب و در تیترهای آزمایش ژنتیک، غربالگری و پیشگیری برای افراد با سابقه خانوادگی قوی سرطان کولورکتال یافت.

چه چیزی باعث سرطان روده بزرگ می شود؟

محققان چندین فاکتور را یافته اند که می تواند خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را در افراد افزایش دهد، اما هنوز دقیقاً مشخص نیست که چگونه همه این عوامل ممکن است باعث ایجاد این سرطان شوند.

سرطان در اثر تغییر در DNA درون سلول های ما ایجاد می شود. DNA ماده شیمیایی موجود در سلول‌های ما است که ژن‌های ما را می‌سازد که عملکرد سلول‌های ما را کنترل می‌کند. ما معمولا شبیه والدین خود هستیم زیرا آنها منبع DNA ما هستند. اما DNA چیزی بیش از ظاهر ما را تحت تأثیر قرار می دهد.

برخی از ژن ها به کنترل زمان رشد سلول های ما، تقسیم به سلول های جدید و مرگ کمک می کنند:

• ژن های خاصی که به رشد، تقسیم و زنده ماندن سلول ها کمک می کنند، انکوژن نامیده می شوند.
• ژن هایی که به کنترل تقسیم سلولی کمک می کنند یا باعث می شوند سلول ها در زمان مناسب بمیرند، ژن های سرکوب کننده تومور نامیده می شوند.

سرطان ها می توانند به دلیل جهش های DNA (تغییرات) ایجاد شوند که انکوژن ها را فعال می کنند یا ژن های سرکوب کننده تومور را خاموش می کنند. این منجر به رشد خارج از کنترل سلول ها می شود. معمولاً برای ایجاد سرطان کولورکتال به تغییرات در بسیاری از ژن‌های مختلف نیاز است.

جهش های ژنی ارثی که باعث سرطان روده بزرگ می شوند

برخی از جهش‌های DNA می‌توانند در خانواده‌ها منتقل شوند و در تمام سلول‌های فرد یافت می‌شوند. به این جهش های ارثی می گویند. بخشی از سرطان های روده بزرگ به دلیل جهش های ژنی ارثی ایجاد می شود. بسیاری از این تغییرات DNA و اثرات آن ها بر رشد سلول ها در حال حاضر شناخته شده است. مثلا:

پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP)، FAP ضعیف شده یا AFAP و سندرم گاردنر

در اثر تغییرات ارثی در ژن APC ایجاد می شوند. ژن APC یک ژن سرکوبگر تومور است. به طور معمول به کنترل رشد سلولی کمک می کند. در افرادی که تغییرات ارثی در ژن APC دارند، این “ترمز” رشد سلولی خاموش می شود و باعث ایجاد صدها پولیپ در روده بزرگ می شود. با گذشت زمان، سرطان تقریباً همیشه در یک یا چند مورد از این پولیپ ها ایجاد می شود.

سندرم لینچ (سرطان ارثی کولون غیر پولیپوز یا  HNPCC)

ناشی از تغییرات در ژن‌هایی است که به طور معمول به سلول کمک می‌کند DNA آسیب دیده را ترمیم کند. جهش در یکی از ژن‌های ترمیم DNA مانند MLH1، MSH2، MSH6، PMS2 و EPCAM می‌تواند باعث شود که خطاهای DNA رفع نشوند. این خطاها گاهی اوقات بر ژن های تنظیم کننده رشد تأثیر می گذارد که ممکن است منجر به ایجاد سرطان شود.

سندرم Peutz-Jeghers

ناشی از تغییرات ارثی در ژن STK11 (LKB1) است که یک ژن سرکوبگر تومور است.

پولیپوز مرتبط با MUTYH (MAP)

به دلیل جهش در ژن MUTYH ایجاد می شود که در نحوه “تصحیح” یا بررسی DNA سلول و رفع خطاها هنگام تقسیم سلول ها نقش دارد.

آزمایش‌های ژنتیکی تخصصی می‌توانند جهش‌های ژنی مرتبط با این سندرم‌های ارثی را پیدا کنند. اگر سابقه خانوادگی پولیپ کولورکتال یا سرطان یا سایر علائم مرتبط با این سندرم ها دارید، از پزشک خود در مورد مشاوره ژنتیک و آزمایش ژنتیک سوال کنید.

تشخیص سرطان کولورکتال

غربالگری می تواند پولیپ ها را قبل از سرطانی شدن تشخیص دهد. همچنین می تواند سرطان روده بزرگ را در مراحل اولیه که درمان آن آسان تر است، تشخیص دهد.

در 80% موارد، پزشک سرطان کولورکتال را پس از انجام کولونوسکوپی تشخیص می دهد زیرا فرد دارای علائم است. غربالگری معمول 11 درصد موارد را شناسایی می کند و 7 درصد از افراد مبتلا به سرطان کولورکتال پس از مراجعه به مراقبت های اورژانسی برای علائم ناگهانی شکمی تشخیص داده می شوند.

موارد زیر رایج ترین روش های غربالگری و تشخیصی با منبع قابل اعتماد برای سرطان کولورکتال هستند.

• کولونوسکوپی
• آزمایش مدفوع خون
• ایمونوشیمی مدفوع
• آزمایش DNA مدفوع
• سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیرباریم تنقیه اشعه ایکس
• سی تی کولونوگرافی
• اسکن تصویربرداری

انواع آزمایشات ژنتیکی برای تشخیص انواع سرطان کولورکتال

تست ژنتیکی پنل های ژنی برای سرطان

پیشرفت‌های فن‌آوری، آزمایش‌های ژنتیکی را متحول کرده است که امکان توالی‌یابی ژن‌های زیادی را به طور همزمان فراهم می‌کند. تست های پنل چند ژنی امکان ارزیابی سندرم های متعدد را به طور همزمان و هزینه کمتر تست ژنتیک سرطان ارثی برای بیماران فراهم می کند. یک آزمایش پنل چند ژنی که شامل  MLH1، MSH2، MSH6  و PMS2 و همچنین تجزیه و تحلیل حذف ژن EPCAM و سایر ژن‌های مورد نظر متخصص ژنتیک به احتمال زیاد علت ژنتیکی بیماری را شناسایی می‌کند.

یکی دیگر از پیامدها یافتن یک جهش «پیش‌بینی نشده» در ژن(هایی) است که به نظر می‌رسد با سابقه شخصی یا خانوادگی ارتباطی ندارد اما دستورالعمل‌های مدیریتی برای آن وجود دارد (مانند ژن‌های LS، BRCA1، BRCA2، CDH1، CDKN2A، و PALB2). در نهایت، آزمایش پانل چند ژنی شانس شناسایی یک جهش با اهمیت نامشخص (VUS) را افزایش می‌دهد. VUS نباید با یک جهش بیماریزا اشتباه گرفته شود زیرا پیامدهای سلامتی VUS هنوز مشخص نشده است.

آزمایشات ژنتیکی جامع شامل توالی یابی کل اگزوم WES و  توالی یابی کل ژنوم WGS

ممکن است آزمایش ژنومیک جامع شامل توالی یابی اگزوم و توالی یابی ژنوم در نظر گرفته شود. چنین آزمایشاتی ممکن است تشخیصی را ارائه دهد یا پیشنهاد دهد که قبلاً در نظر گرفته نشده است (به عنوان مثال، یک جهش بیماری زا در یک ژن یا ژن های مختلف که منجر به تظاهرات بالینی مشابه می شود). این تست ها کامل ترین نوع از آزمایشات ژنتیک می باشد و تنها در مراکز تخصصی قابل انجام است.

برای اطلاعات بیشتر و انجام این تست ها با کلینیک و آزمایشگاه ساواژنوم در ارتباط باشید.

مطالعات متیلاسیون DNA پروموتر MLH1 سندرم لینچ

مطالعات متیلاسیون DNA پروموتر MLH1 سندرم لینچ می تواند به دلیل غیرفعال سازی MLH1 توسط متیلاسیون پروموتر آن باشد. این اپی موتاسیون معمولاً در همه بافت‌ها وجود دارد و اغلب سیمپلکس است (یعنی یک اتفاق در یک خانواده)، اما چند خانواده با متیلاسیون پروموتر MLH1 ارثی گزارش شده‌اند.

آزمایش ژنتیک، غربالگری و پیشگیری برای افراد با سابقه خانوادگی قوی سرطان کولورکتال

اگر سابقه خانوادگی پولیپ یا سرطان روده بزرگ دارید، خطر ابتلا به سرطان کولورکتال در شما بیشتر است. این خطر در افرادی که سابقه خانوادگی قوی سرطان کولورکتال دارند می تواند حتی بیشتر باشد. سرطان در بستگان نزدیک (درجه اول) مانند والدین، برادران و خواهران بیشتر نگران کننده است، اما سرطان در بستگان دورتر نیز می تواند مهم باشد. داشتن 2 یا چند بستگان مبتلا به سرطان کولورکتال نگران‌کننده‌تر از داشتن تنها یک خویشاوند است. همچنین اگر بستگان شما در سنین پایین‌تر از حد معمول سرطان داشته باشند، نگران‌کننده‌تر است.

اگر سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ دارید، با پزشک متخصص ژنتیک خود صحبت کنید. در طی جلسه با متخصص ژنتیک می توانند سابقه خانوادگی شما را بررسی کنند تا ببینند چقدر احتمال دارد که سندرم سرطان خانوادگی داشته باشید. مشاور ژنتیک همچنین می تواند به شما کمک کند تا تصمیم بگیرید که آیا آزمایش ژنتیک برای شما مناسب است یا خیر. اگر آزمایش داده اید و مشخص شد که ژن غیر طبیعی دارید، ممکن است اقداماتی برای کمک به کاهش خطر ابتلا به سرطان کولورکتال انجام دهید، مانند شروع غربالگری معمول در سنین پایین یا حتی انجام عمل جراحی.

آزمایش سندرم لینچ (سرطان ارثی کولورکتال غیر پولیپوز یا  HNPCC)

سندرم لینچ می تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را در افراد افزایش دهد. خطر ابتلا به سرطان کولورکتال در طول زندگی در افراد مبتلا به این بیماری می تواند از حدود 10٪ تا حدود 80٪ باشد، بسته به اینکه کدام جهش ژنی باعث ایجاد سندرم شده است.

افراد مبتلا به سندرم سرطانی لینچ  در معرض خطر ابتلا به برخی سرطان‌های دیگر مانند سرطان‌های رحم (آندومتر)، تخمدان، معده، روده کوچک، لوزالمعده، کلیه‌ها، مغز، حالب‌ها (لوله‌هایی که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه حمل می‌کنند) هستند. ، و مجرای صفراوی.

چه کسانی باید از نظر سندرم سرطانی لینچ آزمایش ژنتیک شوند؟

دو مجموعه از دستورالعمل‌ها وجود دارد که پزشکان اغلب برای تعیین اینکه چه کسی ممکن است از مشاوره یا آزمایش ژنتیک بهره‌مند شود، استفاده می‌کند: معیارهای آمستردام (بر اساس سابقه خانوادگی) و دستورالعمل‌های اصلاح‌شده Bethesda برای افرادی که سرطان کولورکتال تشخیص داده شده‌اند.

معیارهای آمستردام

پزشکان دریافته‌اند که بسیاری از خانواده‌های مبتلا به سندرم لینچ دارای ویژگی‌های خاصی هستند که به عنوان معیار آمستردام شناخته می‌شوند:

• حداقل 3 نفر از خویشاوندان مبتلا به سرطان مرتبط با سندرم لینچ هستند و:
• یکی از بستگان درجه یک (والد، برادر یا خواهر یا فرزند) 2 خویشاوند دیگر است.
• حداقل 2 نسل متوالی تحت تأثیر قرار می گیرند.
• حداقل 1 نفر از بستگان زمانی که کمتر از 50 سال سن داشتند به سرطان مبتلا بودند.

اگر همه اینها در مورد خانواده شما صدق می کند، بایدبه دنبال مشاوره ژنتیک باشید. اما حتی اگر سابقه خانوادگی شما معیارهای آمستردام را برآورده کند، همیشه به این معنی نیست که سندرم سرطانی لینچ دارید و بسیاری از خانواده های مبتلا به سندرم سرطانی لینچ معیارهای آمستردام را ندارند.

دستورالعمل های اصلاح شده  Bethesda

مجموعه دوم معیارها، به نام دستورالعمل های اصلاح شده بتسدا، می تواند برای کمک به تصمیم گیری در مورد این که آیا فرد مبتلا به سرطان کولورکتال باید برای تغییرات ژنتیکی که با سندرم لینچ مشاهده می شود آزمایش شود یا خیر، استفاده شود. (این تغییرات ناپایداری ریزماهواره یا MSI نامیده می شود.) این معیارها حداقل یکی از موارد زیر را شامل می شود:

• زمانی که فرد مبتلا به سرطان کولورکتال تشخیص داده شود کمتر از 50 سال سن دارد.
• فرد دارای سرطان کولورکتال دوم یا سرطان دیگری (آندومتر، معده، پانکراس، روده کوچک، تخمدان، کلیه، مغز، حالب یا مجرای صفراوی) مرتبط با سندرم لینچ است یا داشته است.
• فرد کمتر از 60 سال سن دارد و سرطان دارای ویژگی های خاصی است که با سندرم لینچ در زیر میکروسکوپ مشاهده می شود.
• این فرد یک خویشاوند درجه یک (والد، خواهر یا برادر یا فرزند) کمتر از 50 سال دارد که به سرطان کولورکتال یا سرطان دیگری مرتبط با سندرم لینچ تشخیص داده شده است.
• فرد دارای 2 یا چند بستگان درجه اول یا دوم (خاله، عمو، خواهرزاده، برادرزاده، یا پدربزرگ و مادربزرگ) است که در هر سنی به سرطان کولورکتال یا سرطان مرتبط با سندرم لینچ مبتلا بوده اند.

اگر فرد مبتلا به سرطان کولورکتال دارای یکی از معیارهای بتسدا باشد، ممکن است آزمایش MSI توصیه شود. اگر MSI پیدا شود، پزشک معمولاً توصیه می‌کند که بیمار برای جهش‌های ژنی مرتبط با سندرم لینچ آزمایش شود.

اگر خانواده شما ناقل سندرم لینچ هستند

در خانواده‌هایی که دارای جهش ژنی سندرم سرطانی لینچ هستند، پزشکان توصیه می‌کنند که اعضای خانواده‌ای که برای این جهش مثبت شده‌اند و آن‌هایی که آزمایش نشده‌اند، غربالگری کولونوسکوپی را در اوایل دهه 20 زندگی خود یا 2 تا 5 سال جوان‌تر از جوان‌ترین فرد در این کشور انجام دهند. خانواده با تشخیص (هر کدام که زودتر باشد). آزمایش باید هر 1 یا 2 سال یکبار انجام شود. به این ترتیب می توان پولیپ ها را پیدا کرد و برداشت و هرگونه سرطان را در اولین مرحله ممکن پیدا کرد.[/vc_column_text]

آزمایش ژنتیک برای پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP)

پولیپ آدنوماتوز خانوادگی (FAP) به طور معمول باعث ایجاد صدها پولیپ در کولون و رکتوم می شود که به مرور زمان منجر به سرطان کولورکتال می شود. برای افراد مبتلا به FAP، خطر ابتلا به سرطان کولورکتال در طول زندگی تقریباً 100٪ است و در بیشتر موارد، این سرطان قبل از 50 سالگی ایجاد می شود. تا زمانی که فردی سرطان داشته باشد، تشخیص داده نمی شود.

مشاوره و آزمایش ژنتیک برای افرادی که ممکن است بر اساس سابقه شخصی یا خانوادگی خود FAP داشته باشند واجب است

اگر تغییراتی در ژن ایجاد کننده FAP در یک فرد مشاهده شود، پزشکان توصیه می کنند که بستگان نزدیک او (برادران، خواهران و فرزندان) آزمایش ژنتیک شوند. همچنین اگر در طی کولونوسکوپی که به دلیل مشکلاتی مانند خونریزی مقعدی یا کم خونی انجام شده، مشخص شود که پولیپ های زیادی در فرد وجود دارد، ممکن است مشکوک به FAP باشد.

افرادی که برای تغییر ژن مرتبط با FAP مثبت آزمایش می‌شوند، باید غربالگری با کولونوسکوپی را از 10 تا 15 سالگی آغاز کنند. (به توصیه‌های انجمن سرطان آمریکا برای تشخیص زودهنگام سرطان کولورکتال مراجعه کنید.) بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند که افراد مبتلا به FAP در 20 سالگی کولون خود را برای جلوگیری از پیشرفت سرطان برداشته شوند.

زمان انجام آزمایشات ژنتیکی سرطان کولورکتال

برای سندرم های سرطانی کلورکتال با شروع دوران کودکی (به عنوان مثال سرطان روده نوع FAP، پولیپوز نوجوانان، و سندرم پتز-جگرز)، آزمایش ژنتیک در کودکان انجام می شود. برای خانواده های مبتلا به سندروم لی فرامنی، آزمایش در اعضای خانواده باید بین سنین 18 تا 20 سال انجام شود زیرا غربالگری کولونوسکوپی بین سنین 20 تا 25 سالگی شروع می شود. در سرطان روده تازه تشخیص داده شده با ویژگی های وراثتی، ارزیابی ژنتیکی و آزمایش قبل از جراحی امکان تصمیم گیری مشترک در مورد گزینه های جراحی را فراهم می کند.

مشاوره ژنتیک در بیماران مشکوک به سرطان روده

بیماران مشکوک به سرطان کلورکتال باید با یک مشاور ژنتیک آگاه در اصول آزمایش ژنتیک برای مشاوره قبل و بعد از تست ژنتیک ملاقات کنند. در طول یک جلسه مشاوره، سوابق شخصی و خانوادگی و همچنین گزینه های آزمایش و نتایج بالقوه در صورت لزوم بررسی می شود. اگر تست ژنتیک انجام شود، مشاوره پس از آزمون شامل بررسی نتایج و مفاهیم است. مسائل اضافی مانند پوشش بیمه، موارد ژنتیکی، آزمایش بر روی اعضای خانواده و تنظیم خانواده و فرزند آوری مورد بحث قرار گرفته است.

مزایای آزمایش ژنتیک برای سرطان کولورکتال چیست؟

• نتایج آزمایشات ژنتیکی ممکن است امکان ارزیابی دقیق تری از خطر ابتلا به سرطان را در فرد فراهم کند. اگر نتایج مثبت باشد، متخصصین می توانند در سنین پایین تر غربالگری کنند تا سرطان کولورکتال و سایر سرطان های احتمالی را جستجو کنند. اگر نتایج آزمایش ژنتیک منفی باشد، ممکن است افراد نیازی به غربالگری تهاجمی نداشته باشند.
• اگر یک جهش شناسایی شود، آزمایش ژنتیک و غربالگری اولیه سرطان با این آزمایشات می‌تواند به سایر اعضای خانواده که ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ایتلا به سرطان باشند کمک کند تا از وضعیت خود مطلع گردند.

کلام آخر…

سرطان کولورکتال علت اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان است. درمان در مراحل اولیه می تواند سلول های سرطانی را حذف کرده و احتمال نتیجه مثبت را افزایش دهد.

مهم است که علائم سرطان روده بزرگ را جدی بگیرید. آنها همچنین می توانند سایر مشکلات سلامتی بالقوه شدید را نشان دهند. با این حال، علائم این سرطان ممکن است تا مراحل بعدی ظاهر نشود.

هر فردی که در معرض خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ است باید در مورد غربالگری از پزشک سوال کند. انجام غربالگری منظم شانس تشخیص زودهنگام را افزایش می دهد.